Een schenking is een cadeautje van de een aan de ander. Je ontvangt het gratis. Juridisch is het begrip ‘schenking’ wat meer uitgewerkt. Zo maakt de wet een onderscheid tussen een ‘schenking’ en een ‘gift’. Deze twee begrippen zijn niet hetzelfde. Hierna wordt uitgelegd wat precies het verschil tussen beide begrippen is.
Een schenking hoeft in beginsel niet schriftelijk (‘op papier’) te worden vastgelegd om geldig te zijn. Dit is om meerdere redenen echter wel verstandig. Zo is het bewijs in dat geval makkelijker. Ook kunnen er extra voorwaarden aan de schenking worden gesteld. Zo kan bijvoorbeeld worden vastgelegd dat de ontvanger de schenking ontvangt als voorschot op zijn/haar erfdeel, of dat de schenking niet in een huwelijksgemeenschap valt. Let overigens op bij het doen van een schenking: het kan zijn dat de ontvanger over de verkrijging schenkbelasting moet betalen!
Het begrip ‘schenking’
Een schenking wordt juridisch omschreven als een overeenkomst zonder tegenprestatie, met de bedoeling dat de verkrijger rijker wordt en de schenker armer. Een simpel voorbeeld is dat een vader een bedrag van € 5.000 of een concrete zaak zoals een horloge aan zijn kind schenkt. Deze schenkingsovereenkomst verplicht de vader om een geldbedrag of het horloge aan zijn kind te geven en het kind hoeft, voor hetgeen hij verkrijgt niets te betalen aan de schenker.
Het begrip ‘gift’ is ruimer dan het begrip ‘schenking’. Een gift is namelijk iedere handeling waardoor de één rijker wordt ten koste van het vermogen van de ander. Dat hoeft dus niet, zoals bij de schenking, een overeenkomst te zijn. Bovendien kan bij een gift worden afgesproken dat een ontvanger wel een tegenprestatie moet betalen. Een gift kan bijvoorbeeld optreden bij de verkoop van een auto voor een te lage prijs. Als een auto met een waarde van € 10.000 wordt verkocht voor € 5.000, dan is hierbij sprake van een gift van € 5.000.
Een schenking hoeft (doorgaans) niet ‘op papier’ voor de geldigheid, maar let op bewijskwestie!
Dat een schenking een overeenkomst is, betekent niet dat een schenking op papier moet worden gezet. Een overeenkomst is namelijk in principe ‘vormvrij’ en kan dus ook mondeling worden aangegaan. Om te bewijzen dat ook echt een schenking heeft plaatsgevonden en voor welk bedrag, is het natuurlijk wel verstandiger om dit schriftelijk vast te leggen.
Voor bepaalde schenkingen stelt de wet wel nadere eisen aan de vorm. Dit betreft schenkingen die de bedoeling hebben pas bij het overlijden van de schenker te werken, de zogenoemde ‘schenking op papier’ (ook wel ‘schenking ter zake des doods’ genoemd). In dat geval moet de schenking door de schenker persoonlijk in een notariële akte worden vastgelegd. Is dat niet gebeurd en overlijdt de schenker, dan vervalt de schenking. In een later artikel van Met Recht Geregeld zal aan deze bijzondere variant van de schenking uitgebreid aandacht worden besteed.
Een gift of schenking als voorschot op de erfenis: inbrengen in de nalatenschap?
Wanneer een gift of schenking (hierna beide ‘gift’ genoemd) wordt gedaan als een voorschot op de erfenis die de verkrijger in de toekomst van de schenker zal ontvangen, kan een verplichting aan de verkrijger worden opgelegd om te zijner tijd de gift ‘in te brengen’ in de nalatenschap van de schenker. Dit kan met name fijn zijn in de situatie dat een schenker zijn kinderen gelijk wil behandelen.
Voorbeeld
Piet heeft een belastingvrije schenking van € 100.000 gekregen van zijn moeder. Zijn zus Joke heeft geen schenking gekregen. Moeder kan dit gelijktrekken door in haar testament een extra bedrag aan Joke na te laten. Dit is echter belast met erfbelasting, terwijl de schenking van Piet belastingvrij was. Voor een gelijke behandeling van de kinderen kan de moeder bij het doen van de schenking bepalen dat Piet bij haar overlijden de schenking moet inbrengen in haar nalatenschap.
De verplichting om de gift in te brengen, moet door de schenker worden vastgelegd bij het doen van de gift of worden opgenomen in zijn testament. In een testament kan ook een (bij het doen van de gift) opgelegde verplichting tot inbreng weer worden opgeheven, bijvoorbeeld vanwege gewijzigde omstandigheden.
Overigens geldt een andere regeling voor giften die zijn gedaan vóór 1 januari 2003. Toen gold een andere wettelijke regeling, die bepaalde dat een gift altijd moest worden ingebracht, tenzij de schenker bijvoorbeeld in zijn testament had beslist dat die verplichting niet meer gold; het tegenovergestelde van wat nu voor giften geldt. Let dus goed op bij oude giften of de verplichting van inbreng geldt of dat deze later is opgeheven!
Uitsluitingsclausule en bewind
Bij het doen van een schenking kan de schenker bepalen dat de schenking niet gaat behoren tot de huwelijksgemeenschap van de verkrijger/begunstigde en zijn echtgenoot. Dit wordt ook wel de ‘uitsluitingsclausule’ genoemd. Lees meer over de uitsluitingsclausule in Met Recht Geregeld 2020-13.
Ook kan de schenker bepalen dat de schenking onder bewind wordt gesteld. Door het bewind wordt de schenking gedurende een bepaalde periode beheerd door de bewindvoerder en niet door de ontvanger van de schenking. Uw notaris of juridisch adviseur kan u verder adviseren over een bewind en over de vraag in welke gevallen dit gewenst is.
Schenkbelasting
Over een gift, gedaan door een schenker die in Nederland woont, is schenkbelasting verschuldigd als de waarde van de gift hoger is dan de jaarlijkse vrijstelling. Voor een gift van een ouder aan kind geldt een hogere jaarlijkse vrijstelling, dan voor een gift aan bijvoorbeeld een goede vriend of aan een broer of zus. De jaarlijkse vrijstellingen worden elk jaar opnieuw door de Belastingdienst bepaald. Als de waarde van alle giften van dezelfde schenker in hetzelfde kalenderjaar bij elkaar opgeteld de vrijstelling van dat jaar overtreft, moet de verkrijger een aangifte schenkbelasting doen via de website van de Belastingdienst.
Het kan zijn dat u een schenking krijgt die u aan een eigen woning moet besteden. In dat geval kunt u, onder bepaalde voorwaarden, gebruik maken van een speciale, eenmalige schenkvrijstelling van meer dan € 100.000 voor de eigen woning. Ook dan moet u een aangifte schenkbelasting doen en moet u in de aangifte een beroep doen op die vrijstelling. In een later bericht van Met Recht Geregeld zal deze eigenwoningschenking uitgebreid worden behandeld.
Vrijstellingen schenkbelasting voor 2021
| Van ouder aan kind – jaarlijks | € 6.604 |
| Van ouder aan kind tussen 18 en 40 jaar – eenmalig | € 26.881 |
| Van ouder aan kind tussen 18 en 40 jaar voor een dure studie – eenmalig | € 55.996 |
| Van ouder aan kind tussen 18 en 40 jaar voor een eigen woning – eenmalig | € 105.302 |
| Overige verkrijgers – jaarlijks | € 3.244 |
| Overige verkrijgers tussen 18 en 40 jaar voor een eigen woning – eenmalig | € 105.302 |
Samenvatting en tip
Een schenking is altijd een gift, maar een gift is niet altijd een schenking. Een schenking is namelijk een overeenkomst zonder tegenprestatie (bijvoorbeeld een vader die € 5.000 aan zijn kind schenkt), terwijl een gift iedere handeling is – eventueel ook met tegenprestatie – waardoor de één rijker wordt ten koste van het vermogen van de ander (bijvoorbeeld een vader die een auto met een waarde van € 10.000 verkoopt voor € 5.000 aan zijn kind).
Een schenking kan ook mondeling worden afgesproken en hoeft niet per se schriftelijk te worden vastgelegd. Bewijstechnisch is een schriftelijke overeenkomst wel aan te raden. Voor een schenking die de bedoeling heeft om pas bij het overlijden van de schenker te werken, geldt wel het vereiste dat deze door de schenker persoonlijk in een notariële akte moet zijn opgenomen.
Bij elke schenking of gift kan worden bepaald dat deze moet worden ‘ingebracht in de nalatenschap’ van de schenker. Dit betekent dat de gift moet gelden als een voorschot op de erfenis en dat de verkrijger bij overlijden van de schenker dus minder uit de daadwerkelijke erfenis krijgt. Ook kan de schenker door het opnemen van een ‘uitsluitingsclausule’ bij de gift bepalen dat deze geen onderdeel wordt van de huwelijksgemeenschap waarin de verkrijger is getrouwd of (later eventueel nog) zal gaan trouwen. Een schenking kan bovendien onder bewind worden gesteld.
Een verkrijger die een schenking ontvangt met een waarde hoger dan de jaarlijkse vrijstelling moet aangifte schenkbelasting doen via de website van de Belastingdienst. Als het gaat om een schenking voor een eigen woning, dan kan onder bepaalde voorwaarden in de aangifte een beroep worden gedaan op een eenmalig verhoogde schenkvrijstelling.
Bij uw notaris of juridisch adviseur kunt u terecht voor het goed vastleggen van een schenking, zodat u later problemen met het bewijzen van de schenking of de voorwaarden waaronder die schenking is gedaan, zo veel mogelijk kunt vermijden. U moet in ieder geval bij de notaris zijn voor het maken van een ‘schenking op papier’. Dat is een schenking die pas werkt bij uw overlijden. De notaris kan u ook adviseren over de fiscale kanten van schenkingen en kan met u meedenken over een eventueel schenkingsplan. Kortom: schenk bij het doen van schenkingen ook aandacht aan de notaris!
Plaats op uw website en social media
Klopt het dat ik een schenking niet schriftelijk hoef vast te leggen? Waarom zou dat toch zinvol zijn? En wat is #inbreng? Lees het in dit artikel van Met Recht Geregeld.
#MetRechtGeregeld
Met Recht Geregeld is een product van FBN Juristen. Aan de inhoud van dit artikel is de uiterste zorg besteed, maar door de beperkte omvang is het onmogelijk om alle facetten en gevolgen van een onderwerp te belichten: het betreft een artikel op hoofdlijnen. Voor informatie over uw specifieke situatie: vraag uw notaris of een andere adviseur!
FBN Juristen besteedt de uiterste zorg aan de inhoud van de artikelen, maar aanvaardt geen aansprakelijkheid in geval van onvolledigheid of onjuistheid van een artikel, noch voor de gevolgen daarvan.
